Tegenwoordig gebruiken artsen vaak medicijnen die speciaal zijn ontworpen om de kanker aan te vallen op het moleculaire niveau. Dit betekent dat de medicijnen gericht zijn om alleen kankercellen aan te vallen en niet de gezonde cellen. Dit is ook het geval bij blaas- en nierkankerpatiënten. Helaas reageren niet alle patiënten goed op deze precisiegeneesmiddelen, én het is moeilijk te voorspellen wie wel en wie niet goed zal reageren. Moleculair bioloog Gerald Verhaegh, uroloog Toine van der Heijden en medisch oncoloog Niven Mehra werken aan een oplossing voor dit probleem.
Een voorbeeld van zo’n medicijn is een immuun-checkpointremmer (ICI). Dit medicijn probeert het natuurlijke afweersysteem van het lichaam tegen tumoren te activeren. Het kan sommige mensen heel goed helpen, maar anderen niet. Moleculair bioloog Gerald Verhaegh legt uit: “Het goede nieuws is dat in sommige gevallen ICI-behandeling tot volledige genezing kan leiden. Helaas werkt dit niet voor iedereen. Daarnaast kan het bij sommige patiënten ook ernstige bijwerkingen veroorzaken, zoals gezichtsverlies of epilepsie.”
Doordat het moeilijk is voor artsen om te voorspellen wie wel zal reageren en wie niet kan dit leiden tot overbehandeling. Verhaegh: “Dat betekent dat sommige mensen medicijnen krijgen die ze misschien niet nodig hebben. Wij hopen onnodige behandelingen en ongewenste bijwerkingen te voorkomen, kosten te verlagen en emotionele belasting bij patienten te verminderen.”
Voorspellen van response op ICI-behandeling
Om deze problemen te voorkomen en betere behandelingen te vinden, heeft Gerald Verhaegh met zijn onderzoeksteam een ingenieus plan bedacht. Ze willen kijken naar iets heel specifieks in het lichaam, genaamd RNA, om te zien of ze kunnen voorspellen hoe tumoren zullen reageren op behandelingen. RNA is als een soort barcode die ons kan vertellen wat er in de cellen gebeurt.
Verhaegh: “De studie omvat blaas- en nierkankerpatiënten die al een immuun-checkpointremmer (ICI)-behandeling hebben ondergaan. Uit hun tumorweefsel wordt RNA geïsoleerd en geanalyseerd met behulp van genetische ‘barcodes’. Deze innovatieve aanpak maakt efficiënte en kosteneffectieve analyse mogelijk van tumoren van bijna honderd patiënten tegelijkertijd.”
Vergelijken van genetische profielen
De genetische profielen van verschillende groepen patiënten met diverse uitkomsten (een volledig, gedeeltelijk of geen respons op ICI) zullen worden vergeleken met behulp van machine learning algoritmen. Verhaegh: “Het doel is om de kans op respons op ICI-behandeling te voorspellen op basis van complexe RNA-expressieprofielen.”
Iedere patiënt de juiste behandeling
“Het uiteindelijke doel is om kankerbehandeling met ICI te personaliseren op basis van de hier ontwikkelde RNA-gebaseerde risico-inschatting, zodat elke patiënt de meest geschikte en effectieve behandeling krijgt,” aldus Verhaegh. “Blaas- en nierkanker patiënten verdienen de beste behandeling, met zo min mogelijk risico’s en zo’n maximaal mogelijk resultaat.”
Wat is RNA?
Even terug naar de basis: ons lichaam bestaat uit miljoenen cellen. Elke cel heeft een soort ‘receptenboekje’ genaamd DNA, dat ons erfelijk materiaal bevat. Dit DNA bevat alle recepten die onze cellen nodig hebben om eiwitten te maken, die op hun beurt verschillende functies in ons lichaam vervullen, zoals het spieren helpen te bewegen of voedsel te verteren.
RNA is eigenlijk als een boodschapper die de recepten van het DNA naar de plek in je lichaam brengt waar ze nodig zijn. Het brengt een van de recepten van het DNA naar de plek waar eiwitten worden gemaakt.
RNA-analyse is een proces waarbij wetenschappers kijken naar de hoeveelheid en het type RNA-moleculen die aanwezig zijn in een cel of weefselmonster. Door dit te doen, kunnen ze zien welke genen actief zijn en hoeveel van een bepaald eiwit er wordt geproduceerd. Dit kan enorm nuttig zijn bij het begrijpen van ziekten zoals kanker, waarbij bepaalde genen mogelijk te veel of te weinig worden geactiveerd.
Krachtige tool
Dus, in het geval van kanker, kunnen onderzoekers RNA-analyse gebruiken om te zien welke genen actief zijn in de tumorcellen van een patiënt. Dit kan helpen bij het voorspellen hoe agressief de kanker is en welke behandelingen het meest effectief zouden kunnen zijn. Kortom, RNA-analyse is een krachtige tool waarmee wetenschappers meer kunnen leren over hoe onze cellen werken en hoe ze kunnen worden behandeld wanneer er iets misgaat, zoals bij kanker.
Hoe werkt ICI-immunotherapie?
Het afweersysteem is het verdedigingssysteem van je lichaam. Het beschermt tegen ziekteverwekkers zoals bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. Stel je voor dat je lichaam een fort is, dan zijn de soldaten die het fort beschermen tegen indringers het afweersysteem. Immunotherapie met immuun-checkpointremmers (ICI) helpt het afweersysteem sterker te bewapenen en zelf de kanker te bestrijden.
Ontdekken van verkeerde cellen
Het lichaam heeft immuuncellen, de soldaten, die kankercellen kunnen herkennen en aanvallen. Maar soms kunnen deze immuuncellen niet goed bij de kankercellen doordat deze barricades opwerpen. De kankercellen kunnen blijven doorgroeien.
Afweersysteem bewapenen
Met ICI immunotherapie worden de immuuncellen extra bewapend. Artsen geven medicijnen die het afweersysteem sterker maakt en traint hoe het de barricades kan herkennen en kan aanvallen.
Aanvallen en verslaan
De immuuncellen zijn klaar om de barricades te herkennen en op te heffen. Ze kunnen de kankercellen vinden en vernietigen, waardoor het lichaam gezonder wordt.
Help dr. Gerald Verhaegh zijn onderzoek ‘Blaas- en nierkanker, werkzaamheid ICI voorspellen met biomarkers’ mogelijk te maken. Samen kunnen we een verschil maken in de behandeling van deze ziekte.
Bijdragen kan hier. Wil je liever je donatie overmaken via ons rekeningnummer?
Dat kan via NL34RABO 033 0000 039 o.v.v. 6000307695240009
t.n.v. Stichting Radboud Fonds inzake Radboud Oncologie Fonds.
