Risicofactoren als leidraad voor borstkankerscreening-op-maat

In Nederland krijgen álle vrouwen tussen de 50 en 75 jaar een ­uitnodiging voor deelname aan het bevolkingsonderzoek naar ­borstkanker. Dit is bedoeld om borstkanker zo vroeg mogelijk te ­ontdekken. Hoe eerder borstkanker wordt ontdekt, hoe groter de kans op een succesvolle behandeling. Ook is vaak een minder ­ingrijpende behandeling nodig. Maar de ene vrouw loopt meer risico om ­borstkanker te krijgen dan de andere vrouw. Bijvoorbeeld door een erfelijke aanleg of door het voorkomen van borst- of eierstokkanker in haar familie. “Als we weten wie meer of minder risico loopt, kunnen we het bevolkings­onderzoek hier mogelijk op aanpassen en daarmee nog effectiever maken.” vertelt prof. dr. Mireille Broeders.

Screening volgens een gepersonaliseerd risicoprofiel
Mireille is projectleider van de PRISMA-­studie. Een groot onderzoek dat de ­risicofactoren voor borstkanker bij vrouwen die deelnemen aan screening in kaart brengt. Binnen deze studie worden ­vrouwen gevraagd een online ­vragenlijst in te vullen over risicofactoren voor borst­kanker. Daarnaast hebben we deze vrouwen gevraagd of we de borstfoto’s mochten opslaan. Ook is aan een deel van de vrouwen gevraagd bloed af te staan om DNA, eiwit- en hormoonbepalingen te kunnen doen. Op die manier worden gegevens verzameld over risicofactoren voor borstkanker om zo na te gaan welke factoren bijdragen aan het risico op het krijgen van borstkanker en tot op welke hoogte het individuele borstkanker­risico gebruikt kan worden om screening ‘op maat’ te bieden. Mireille: “Met deze gegevens kunnen we vrouwen verdelen in groepen met een hoog of laag risico op het krijgen van borstkanker. Met speciale computerprogramma’s berekenen we wat het effect is als we de hoogrisico groep een uitgebreider bevolkingsonderzoek aanbieden, terwijl de laagrisico groep juist minder intensief onderzocht wordt. Dan ga je naar screening volgens een gepersonaliseerd risicoprofiel.”

Sneller opsporing van borstkanker door biomarkers
Als er ergens in het lichaam ­tumorcellen zijn kunnen biologische kenmerken ­(biomarkers) ook aanwezig zijn in lichaamsvloeistoffen zoals bloed of urine. Deze biomarkers kunnen er niet alleen voor zorgen dat we de ziekte vroeg opsporen maar verschaffen ook extra informatie over het verloop van de ziekte, de keuze en het effect van de behandeling. Dit onderzoek op basis van biomarkers lijkt veelbelovend. Om dit verder te onderzoeken is nog geld nodig. Mireille: “Met het geld willen we kijken naar ­tumor DNA in het bloed. Afwijkingen in het DNA van de tumor zijn één van de eerste veranderingen in tumorcellen. We vermoeden dat tumor DNA daardoor al vroeg in het bloed terechtkomt. Doordat deze veranderingen zo vroeg ontstaan zouden we deze biomarker ook kunnen gebruiken voor het ontdekken van borstkanker in een vroeg stadium.” Mireille: “Tot nu toe is vooral naar tumor DNA gekeken in patiënten met uitgezaaide borstkanker. Bij een deel van de ­deelneemsters van de PRISMA-studie is bloed verzameld. In deze studie zal zowel bij 50 borst­kankerpatiënten als 50 gezonde vrouwen worden gekeken of daar sporen van tumoren kunnen worden aangetroffen, zodat borstkanker nóg sneller kan worden opgespoord.

Borstkanker voorspellen en screenen
Op dit moment wordt bij het bevolkings­onderzoek alleen rekening gehouden met leeftijd, niet met risicoprofielen. Mireille: “We willen kijken of deze biomarkers kunnen helpen om de kans op borst­kanker te voorspellen maar misschien kunnen ze in de toekomst zelfs ook gebruikt worden als screeningstest.”

‘Samen streven we naar het verbeteren van het bevolkings­onderzoek borstkanker, met screening-op-maat’

Klinische toepassing van op bloed ­gebaseerde biomarkers is op dit moment nog niet mogelijk omdat ze vaak alleen onderzocht zijn in kleinere studies met patiënten, zogenaamde proof-of-concept studies. Dit is een belangrijke eerste stap in het onderzoek naar biomarkers. Maar de waarde van deze biomarkers voor screening kan alleen getest en ­gevalideerd ­worden in groepen die (nog) geen ­symptomen van de ziekte hebben. Alleen dan wordt duidelijk of een ­biomarker in staat is de kans op ziekte goed te voorspellen of de ziekte in een vroege fase te vinden.

Wat betekent deze studie voor vrouwen?
De studie kan een belangrijke ­bijdrage ­leveren aan het onderzoek naar ­biomarkers voor het risico op en de vroege ontdekking van borstkanker. De mogelijke toepassing hiervan in screening en de klinische praktijk kan hiermee versneld worden en resulteert in een meer ­individuele benadering van het screenen van vrouwen op borstkanker. Dit is in het voordeel van zowel vrouwen die nog geen borstkanker hebben alsook voor bestaande borstkankerpatiënten. ­Mireille: “­Vroege ­ontdekking van borstkanker kan ­ervoor zorgen dat er minder belastende ­behandelingen nodig zijn bij toekomstige patiënten. Daarnaast is er winst te behalen in zowel betere kwaliteit van leven als ­mogelijk een langere ­levensduur voor deze ­borstkankerpatiënten.”

De studie wordt uitgevoerd door Radboudumc, in samenwerking met Erasmus MC en het ­Nederlands Kanker Instituut / Antoni van Leeuwenhoek.

Help jij Prof. Dr. Mireille ­Broeders, Prof. Dr. J. Martens (Erasmus MC), Dr. S. Wilting (Erasmus MC), Dr. E. Lips (NKI/AvL) hun ­onderzoek te ­realiseren?

Wilt u liever uw donatie ­overmaken via ons rekening­nummer? Dat kan via ­NL34RABO 033 0000 039 o.v.v. 5000307578210011 op naam van Stichting Radboud Fonds inzake Radboud Oncologie Fonds*.

* Let op: medio juli 2021 is de tenaamstelling van de rekening veranderd naar Stichting Radboud Fonds inzake Radboud Oncologie Fonds.

Wil je meer weten over het onderzoek “Vroeg opsporen van borstkanker door DNA-onderzoek plasma”? 
Klik hier voor meer informatie.