Dr. Paul Span is onderzoeker bij Radiotherapie in het Radboudumc. Hij heeft € 18.000 gekregen om zijn onderzoek uit te voeren. Doel: kijken wat het effect van malariapillen is op de behandeling van borstkanker. Een verhaal dat technisch wordt, inzoomt tot op celniveau, maar vooral gaat over een betere prognose voor een patiënt. ‘Daar doen we het voor.’
De eerste vraag die iedereen stelt – Waarom malariapillen? – is niet zo één, twee, drie te beantwoorden. ‘Dan moet ik eerst iets over de reguliere behandeling van borstkanker vertellen,’zegt Span. ‘We gebruiken radio- en chemotherapie om tumorcellen dood te maken. Omdat sommige tumoren heel snel groeien, bevatten ze vaak zuurstofarme cellen, zogenaamde hypoxische cellen. Die cellen zijn moeilijker met bestraling of chemo op te ruimen. Patiënten met dit soort tumoren hebben een slechtere prognose, omdat er ondanks behandelingen tumorcellen achterblijven. Die cellen kunnen zich weer gaan delen en later bijvoorbeeld uitzaaien.’
Recycleprogramma
Om die hypoxische cellen óók op te ruimen, onderzoekt Span wat er precies binnen die cellen gebeurt. ‘Hypoxische cellen hebben stress, want ze hebben te weinig zuurstof. Op dat moment start zo’n cel het proces van autofagie op: dat is een soort recylceprogramma. Hiermee houdt de cel zich in leven en is tegelijkertijd minder gevoelig voor radio- of chemotherapie. Dat recyleproces willen we stoppen en daar komt de malariapil in het verhaal. Uit voorgaande studies blijkt namelijk dat malariapillen het proces van autofagie beïnvloeden, zodat het recyclen niet meer lukt. Kort gezegd: met behulp van een malariapil kan een tumorcel het gebrek aan zuurstof niet meer overleven en gaat dood. Daarna kunnen we de overblijvende tumorcellen opruimen met bestraling of chemo.
Goede basis
Klinkt als een succesverhaal. ‘Dat is het nog niet. Wereldwijd zijn er studies geweest met zowel positieve als negatieve resultaten waarin malariapillen met behandelingen werden gecombineerd. Niemand weet dus zeker wat precies gewerkt heeft en wat het effect was. Ons onderzoek bekijkt echt alleen het effect van de malariapil, zodat we straks een goede basis hebben om te weten of het combineren van behandelingen echt zin heeft en welke dosis wat doet.’
Uitzoomen naar de patiënt
Span is heel helder in zijn motivatie om deze behandeling tot de bodem te onderzoeken. ‘Als bioloog ben ik voortdurend aan het inzoomen: op cel niveau, en vaak nog verder, tot de eiwitten die processen regelen, en ons DNA. Maar ik probeer ook weer uit te zoomen: naar de patiënt. Want daar doen we het voor. Als malariapillen werken, dan zou dat betekenen dat we een goedkoop medicijn in handen hebben dat de behandeling van borstkanker effectiever maakt. Een medicijn waar geen jaren van onderzoek en ontwikkelen overheen gaan. En grootste bonuspunt: met nauwelijks bijwerkingen. Want de bijwerkingen van reguliere behandelingen zijn al heftig genoeg.’
Dr. Paul Span
Meer onderzoek zorgt voor minder kanker, meer genezing en betere kwaliteit van leven voor overlevers. Helpt u mee meer onderzoek mogelijk maken?
