Stap voor stap naar herstel en onderzoek

Afgelopen weekend stond Elvira Nijkamp in zonnig Florence. Het startpunt van een bijzonder hoofdstuk in haar leven. Het lopen van de 570 kilometer lange Sint Francisus route. Ruim een jaar geleden had Elvira ook grote plannen. Ze wilde weer gaan reizen. Eerst trektochten lopen met haar vriend door Patagonië en daarna groepsreizen begeleiden als reisleider. Zogezegd, zo gedaan en ze nam ontslag van haar werk. 

Een ander programma
Kort daarna viel haar hele plan in duigen. Elvira kreeg de diagnose borstkanker. Elvira: “Dat ik ooit een keer kanker zou krijgen, verraste mij niet; zowel mijn vader als moeder zijn overleden aan kanker. Ik schrok wel van de duur en de impact van de behandeling. 9 chemokuren en parallel aan dit traject een jaar lang immunotherapie, dat betekent ook elke 3 weken een infuus, 17 stuks in totaal. Aan het einde van het chemotraject een borstamputatie en afsluitend een jaar of 5 anti-hormoontherapie door dagelijks een pil te slikken.” 

Het programma voor 2022 stond vast. Haar reis naar Patagonië werd ingeruild door vele tripjes richting het ziekenhuis. Ondertussen werd haar bloed getest op een erfelijke vorm van borstkanker. Dit was niet het geval maar de chirurg stuitte wel op een afwijking in het CDH1-gen. Elvira: “Toen de chirurg vroeg of er ook maagkanker in de familie voorkwam, gingen bij mij alle alarmbellen af. Mijn vader was op 47-jarige leeftijd overleden aan maagkanker, ik was toen 14 jaar. Ik werd getest op het gemuteerde CDH1-gen. Bingo. Het voelde heel raar om te horen dat ik dit gemuteerde gen had gekregen via mijn vader. Maagkanker is nooit een thema in de familie geweest.”

Nieuwe plannen
Elvira wist dat ze eind maart klaar zou zijn met de immunotherapie. Ze begon weer nieuwe plannen te maken. Het leek haar geweldig om een lange trektocht te maken. Elvira: “Ik twijfelde of ik dat wel zou kunnen. Door het chemotraject had ik bloedarmoede, een chronisch eiwittekort, neuropathie in mijn tenen en ik was heel snel overprikkeld. Daarnaast heb ik twee flinke littekens waar m’n borsten hadden gezeten en daar gaan precies de schouderbanden van mijn rugzak over.”

Twee keer in de week ging ze aan de slag met een personal trainer, en daarnaast bezocht ze wekelijks een oncologische fysiotherapeut, deed ze yoga en bezocht ze een acupuncturist. Ze ging eiwitrijk eten, slikte multivitaminen en maakte flinke wandelingen. Elvira: “Afgelopen twee maanden is mijn conditie heel erg vooruitgegaan. Eind februari was ik ervan overtuigd dat het lopen van de St. Franciscus Route binnen mijn bereik lag en boekte ik een vlucht naar Italië.” 


Lopen voor onderzoek
De St. Franciscus Route is een 570 kilometer lange pelgrimstocht die loopt van Florence naar Rome via Assisi. Ondanks dat ze twijfelde of de voettocht niet te ambitieus was zo kort na haar behandeling besloot ze een sponsoractie te koppelen aan haar voettocht. Met haar donaties wil zij onderzoek naar het CDH1-gen mogelijk maken. Dragers van het gemuteerde CDH1-gen hebben een verhoogde kans op maagkanker en borstkanker. Omdat deze vorm van maagkanker moeilijk te traceren is worden dragers van dit gen geadviseerd hun maag preventief te laten verwijderen. Elvira: “Mijn broer en zus werden ook getest en bleken ook drager te zijn. Deze maand zal bij hun de maag worden verwijderd. Dat is wel een mindfuck. Ze voelen zich gezond maar toch laten ze hun maag verwijderen. Vooral mijn broer heeft het gevoel dat hij een tikkende tijdbom in zijn lichaam heeft en hij wil dat zijn maag zo snel mogelijk wordt verwijderd. Het zou fijn zijn als na onderzoek blijkt dat een maagverwijdering niet altijd meer nodig is ”

Vorige week is Elvira richting Florence afgereisd. Ze is naar de Santa Croce, de Franciscaanse Heilige Kruiskerk gegaan en kreeg daar de eerste stempel in haar pelgrimspaspoort. Elvira: “Ik werd er emotioneel van. Hier sta ik, in een zonnig Florence en ik ga de voettocht naar Rome lopen. Weken van geregel en voorbereidingen en nu is het moment daar. Goed om even bij stil te staan, om echt te laten bezinken. Laat het avontuur maar beginnen!”

Wil jij Elvira steunen?
Steun haar en help haar voor elkaar te krijgen dat het onderzoek naar het CDH1-gen zo snel mogelijk van start kan gaan. Ook kan je haar blijven volgen tijdens haar voettocht via haar blog op haar actiepagina.

16 juli t/m 19 Juli 2024

Voor wie loop jij jouw 4Daagse?

Ken jij iemand die ziek is of moet jij iemand zo verschrikkelijk missen? Ben jij herstellende van kanker en is het jouw doel om de 4Daagse te lopen? Laat je dan sponsoren en loop dan de 4Daagse voor het belangrijke wetenschappelijk onderzoek naar kanker in het Radboudumc. Iedereen die de 4Daagse loopt kan meedoen! Jong en oud, groot en klein, op klompen, barefoot of op teenslippers. Of je nu 30, 40 of 50 kilometer gaat lopen.

Ik loop omdat mijn opa en oma zijn gestorven aan kanker en ik wil niet dat er meer mensen aan dood gaan. Daarom is er geld nodig voor onderzoek. Samen met mijn moeder wil ik kanker de wereld uit lopen!

Deelnemer Jochem

Warm en persoonlijk onthaal op Via Gladiola

Bij deelname ontvang je een ­speciaal ‘Wandel-kanker-de-wereld-uit’ t-shirt en ons ­eigen ­Limited-Edition ­Vierdaagse Wandelkruisje. Op de Via Gladiola zullen wij langs de route zorgen voor een warm onthaal én kun je jouw persoonlijke wens achterlaten voor diegene aan wie jij jouw 4Daagse wilt opdragen.

Hoe werkt het?

Wil je ook meelopen voor het Radboud Oncologie Fonds tijdens de Nijmeegse 4Daagse, ga dan naar www.vierdaagse2024.nl. Volg de stappen en dan is inschrijven heel eenvoudig.

Jan Menno en Goverdien lieten zich sponsoren tijdens de 4Daagse

Vorig jaar liepen Jan Menno en Goverdien de Nijmeegse 4Daagse. Zij besloten zich te laten sponsoren om geld op te halen voor het onderzoek naar kanker in het Radboudumc. Jan Menno en Goverdien vertellen waarom zij hun 4Daagse kilometers voor het Radboud Oncologie Fonds liepen. Én wat Via Gladiola zo bijzonder maakt. 

Lees hier hun hele verhaal.

De behandeling van leukemie is in de afgelopen jaren stap voor stap vooruitgegaan. Deze vooruitgang is te danken aan het doen van wetenschappelijk onderzoek. Echter, sommige type leukemie blijven nog achter in deze vooruitgang. Dr. Florentien in ’t Hout is met haar onderzoeksteam op zoek naar een nieuwe manier om deze patiënten te kunnen behandelen. Wat gaat er precies fout bij deze groep waardoor de leukemie zich kan blijven ontwikkelen, en hoe kunnen we dat proces onderbreken…

Een agressieve vorm van bloedkanker
Leukemie is kanker van jonge bloedcellen (voorlopercellen). Deze voorlopercellen zijn nodig om zowel rode als witte bloedcellen en bloedplaatjes te maken. Rode bloedcellen brengen zuurstof naar de organen. Witte bloedcellen zijn nodig voor de afweer tegen indringers in het lichaam zoals bacteriën en virussen én het herkennen en opruimen van kankercellen. Bloedplaatjes zijn belangrijk voor de bloedstolling. In het beenmerg worden alle bloedcellen gemaakt. Acute Myeloïde Leukemie (AML) is een agressieve vorm van bloedkanker die in het beenmerg ontstaat. Elk jaar krijgen in Nederland ongeveer 700 mensen de diagnose (AML). Bij AML wordt een groot aantal afwijkende, te jonge bloedcellen aangemaakt. Dit gaat ten koste van de aanmaak van gezonde volwassen bloedcellen. AML is een levensbedreigende ziekte. Zonder behandeling overlijden patiënten in de meeste gevallen binnen enkele maanden. Florentien: “Gelukkig reageren de meeste mensen met AML steeds vaker goed op behandeling. In de afgelopen decennia heeft de behandeling van AML grote stappen gemaakt.”

Niet altijd een goede levensverwachting
Helaas zijn voor een aantal patiënten de vooruitzichten nog steeds niet goed. Florentien: “We kunnen op basis van fouten in het DNA-onderscheid maken tussen patiënten die goed reageren op bepaalde behandelingen en patiënten waarbij deze aanpak niet het gewenste resultaat heeft. Ons onderzoek gaat over een groep van 5 tot 10 procent van de patiënten met AML die in hun DNA een fout hebben opgelopen in het RUNX1 gen, en die slecht reageren op de huidige therapie. Op dit moment worden deze patiënten behandeld met intensieve chemotherapie en soms stamceltransplantatie. Deze behandeling tast naast de zieke cellen ook de gezonde cellen aan. Ondanks de behandeling overleeft slechts 10 tot 20 procent van de patiënten met deze vorm van AML de eerste 5 jaar na de diagnose. Florentien: “Wij willen voor deze groep doeltreffende nieuwe behandelingen ontwikkelen om ook deze patiënten beter te kunnen behandelen.”


Generaals van het immuunsysteem
Nog niet zo lang geleden, eind 2021, is ontdekt dat in het beenmerg van patiënten met fouten in het RUNX1 gen meer van een bepaald type afweercellen hebben, en dat deze cellen ook de fout in RUNX1 in hun DNA meedragen. Het gaat hierbij om plasmacytoïde dendritische cellen (pDCs). We weten dus nog niet zo heel lang dat deze pDCs in grotere aantallen aanwezig zijn bij RUNX1 patiënten. Deze cellen gedragen zich als een soort generaals die andere afweercellen (soldaten) van het immuunsysteem aansturen. Ze kunnen de soldaten opdrachten geven om harder te vechten, maar ook om zich even gedeisd te houden. Florentien: “Wij denken dat de generaals bij patiënten met deze afwijking niet de juiste opdrachten geven aan de soldaten en dat de leukemie zich daarom kan ontwikkelen en agressiever kan gedragen.”

Meer kennis nodig
Het onderzoeksteam wil de karakteristieken en de functies van de abnormale pDCs in RUNX1 gemuteerde AML patiënten in kaart brengen. Florentien: “Er moet iets zijn wat we nu nog niet weten maar waar we in de toekomst misschien wel een behandeling op kunnen richten. Daarom willen wij weten hoe deze generaals er precies uitzien en wat voor (verstoorde) functies zij hebben. We zoeken naar de verschillen tussen patiënten met een fout in het RUNX1-gen en zonder deze fout.


‘Kunnen we het immuun­systeem ook gebruiken om de ziekte aan te vallen?’



Als wij weten wat er fout gaat, kunnen we hopelijk reeds bestaande geneesmiddelen die het immuunsysteem reguleren inzetten zodat de natuurlijke afweer tegen de kankercellen weer hersteld wordt. Ook deze groep patiënten willen we een goede behandeling en betere prognose kunnen bieden. Ja, dát is het ultieme doel.”


Help jij dr. Florentien in ’t Hout, dr. Mylène Gerritsen en prof. dr. Joop Jansen mee hun ­onderzoek naar Acute Myeloïde Leukemie te ­realiseren?

Het onderzoeksteam met v.l.n.r dr. Mylène Gerritsen, dr. Florentien in ’t Hout en prof. dr. Joop Jansen

Wil je liever je donatie ­overmaken via ons rekening­nummer?
Dat kan via ­NL34RABO 033 0000 039 o.v.v. 307676230005 t.n.v. ­Stichting ­Radboud Fonds inzake Radboud ­Oncologie Fonds.

Extra aandacht voor de ziekte én de patiënt

8 maart 2023

Het is de Week van de Zeldzame Kankers. Elke week krijgen 400 patiënten te horen dat ze een zeldzame vorm van kanker hebben. De kans dat zij na 5 jaar nog leven is gemiddeld 15% lager dan bij een veel voorkomende vorm van kanker. Voorbeelden van zeldzame kankers zijn sarcomen (tumoren van de weke delen of het bot), schildklierkanker, hersentumoren, galgangkanker en speekselklierkanker.

Prof. dr. Carla van Herpen, hoogleraar zeldzame kankers en hoofd van de afdeling Medische Oncologie van het Radboudumc, vertelt: “Bij patiënten met zeldzame kankers wordt de diagnose vaak laat gesteld:  ‘wat je niet kent, herken je ook niet’. Dit geldt zowel voor patiënten zelf, als voor artsen. Daardoor hebben patiënten met een zeldzame kanker op het moment dat de diagnose wordt gesteld vaker of meer uitzaaiingen dan patiënten met een niet-zeldzame kanker.”

Expertisecentra zeldzame kankers

Op maandag 6 maart, op de start van de Week van de Zeldzame Kankers, publiceerde het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) het rapport ‘Zeldzame kanker: Organisatie van expertise’. Carla van Herpen: “De behandeling van zeldzame kankers vraagt om een bepaalde deskundigheid. Daar hebben we in Nederland en in het Radboudumc bepaalde expertisecentra voor. Die centra zijn alleen niet altijd goed te vinden, voor zowel professionals als patiënten. Een expertisecentrum doet onderzoek naar nieuwe behandelingen en verzamelt kennis. Hierdoor is de zeldzame kanker vaak beter te behandelen. Die behandeling kan de kwaliteit van leven vergroten en de prognose verbeteren.”

Bekijk hier de film van Daniëlle. Haar man Paul had een zeldzame vorm van kanker en was patiënt in het Radboudumc.

Door Margie Alders, Persvoorlichter Radboudumc

Gerelateerd project

Patiënten krijgen meer duidelijkheid en kunnen gerichter behandeld worden

Het vroeg vinden van uitzaaiingen heeft grote invloed op de prognose en behandeling van kanker. Een krachtige MRI-scanner en een nieuw contrastmiddel spoort uitzaaiingen van prostaatkanker in lymfeklieren eerder op. Dat blijkt uit onderzoek van het Radboudumc.

Bij kanker is het cruciaal om te weten of de ziekte uitgezaaid is of niet. Het bepaalt de prognose en de behandeling. Een nieuwe aanpak brengt hele kleine uitzaaiingen in lymfeklieren bij patiënten met prostaatkanker in beeld. Daarmee is uitgezaaid prostaatkanker eerder aan te tonen. Dit blijkt uit onderzoek uitgevoerd bij twintig patiënten onder leiding van hoogleraar Biomedische Magnetische Resonantie Tom Scheenen van het Radboudumc.

Uitzaaiingen van één millimeter in beeld

Scheenen legt de nieuwe aanpak uit: ‘We combineren voor de eerste keer twee recent ontwikkelde technieken: een MRI-scan van de onderbuik op een scanner met een magnetische veldsterkte van zeven Tesla en het gebruik van magnetische ijzeroxide-nanodeeltjes als contrastmiddel. Door de hoge veldsterkte – normale scanners gebruiken anderhalf tot drie Tesla – is het MRI-beeld veel scherper. De ijzeroxide-deeltjes stapelen zich op in normale lymfeklieren en dempen daar het MRI-signaal. In kliertjes met uitzaaiingen vindt die stapeling niet plaats, waardoor het MRI-signaal sterk blijft. Hierdoor kunnen we de verdachte lymfeklieren onderscheiden van normale lymfeklieren. Met de combinatie van dit contrastmiddel en de krachtige scanner kunnen we uitzaaiingen opsporen van maar één millimeter groot. Er is geen enkele andere techniek die dat kan, met de gangbare methodes ligt dit rond de vijf millimeter.’

Technisch uitdagend

Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met de universiteit Duisburg-Essen, waar de geavanceerde scanner staat in het Erwin L. Hahn instituut voor MRI. Deze scanner wordt doorgaans gebruikt voor scans van het hoofd en van ledematen. Scannen van de onderbuik, waar de prostaat en omliggende lymfeklieren zich bevinden, was technisch zeer uitdagend. Scheenen: ‘Dat hebben we samen met onze Duitse collega’s opgelost. Het contrastmiddel is ook uniek. Het is nog niet goedgekeurd voor gangbare diagnostiek, maar we kunnen het al wel gebruiken bij specifieke patiënten in klinisch onderzoek.’

Eerder en gerichter bestralen

Wat betekent dit voor de patiënt? ‘We kunnen deze mannen meer duidelijkheid geven over hun ziektebeloop en ze eerder en gerichter behandelen’, vertelt radioloog Ansje Fortuin, eerste auteur op de publicatie. ‘Bij uitgezaaide kanker volstaat alleen het verwijderen van de prostaat niet. Bovendien is dit een belastende operatie. Bestralen is dan een betere optie. Met deze krachtige MRI scanner en het ijzeroxide contrastmiddel stellen we eerder vast of er uitzaaiingen in de lymfeklieren zijn en waar ze precies zitten. Radiotherapeuten nemen deze informatie mee in het bestralingsplan en bestralen deze klieren heel gericht. Hierdoor krijgt de patiënt een op hem toegespitste behandeling.’

Ook bij andere soorten kanker

In de toekomst is deze nieuwe aanpak mogelijk ook toepasbaar bij andere soorten kanker, zo loopt er al onderzoek naar slokdarm-, pancreas- en hoofd/hals-tumoren. 

Door Matthijs Kox, Senior Researcher IC Radboudumc

Toename van kankerpatiënten

In 2022 werd volgens voorlopige cijfers bij 124.000 patiënten kanker vastgesteld. Dat is een stijging van ongeveer duizend patiënten ten opzichte van 2021. De toename wordt voornamelijk veroorzaakt door groei van de bevolking en toename van het aandeel ouderen. Dat effect is vooral zichtbaar bij huid- en prostaatkanker. Het aantal diagnoses darmkanker neemt juist af, wat een effect is van de invoering van het bevolkingsonderzoek darmkanker in 2014. Dit blijkt uit cijfers van de Nederlandse Kankerregistratie die Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) deelt vanwege Wereldkankerdag op 4 februari.

Huidkanker (23.300 nieuwe patiënten, zonder basaalcelcarcinoom), borstkanker (15.800, zonder voorstadia van borstkanker), prostaatkanker (14.600), longkanker (14.600) en darmkanker (12.000) zijn de meest voorkomende vormen van kanker in Nederland. Het aantal diagnoses borstkanker is relatief stabiel na een dip in 2020 waarin door de coronacrisis het bevolkingsonderzoek tijdelijk werd stopgezet. Helaas is er nog altijd een stijging in aantal diagnoses longkanker, met name bij vrouwen. Het aantal diagnoses darmkanker is gedaald. 

Meer kanker door meer ouderen, maar aantal ten opzichte van de bevolking stabiel

Afgezien van het eerste coronajaar, 2020, zijn er de afgelopen tien jaar elk jaar meer diagnoses kanker gesteld. Dat komt door de groei van het aantal ouderen. Voor de meeste soorten kanker geldt dat de kans op de ziekte sterk toeneemt met de leeftijd: meer dan een derde van de patiënten (36%) is bij diagnose 75 jaar of ouder, ruim 40% is tussen de 60 en 75 jaar oud. Meer ouderen leidt dus tot meer gevallen van kanker, maar het totale aantal nieuwe kankergevallen ten opzichte van het aantal inwoners (en gecorrigeerd voor het groeiende aandeel ouderen in de bevolking) is al ongeveer tien jaar min of meer stabiel.

Aantal diagnoses darmkanker daalt

Darmkanker is de enige veelvoorkomende kankersoort die daalt in aantal diagnoses. In 2014 is het bevolkingsonderzoek naar darmkanker gestart. Alle Nederlanders tussen de 55 en 74 jaar worden hiervoor uitgenodigd. Dankzij dit onderzoek worden verdachte poliepen (voorlopers van darmkanker) verwijderd. Het effect hiervan is zichtbaar in de cijfers: het verwijderen van deze voorstadia heeft geleid tot minder darmkankerdiagnoses. In 2021 waren er tijdelijk meer diagnoses darmkanker dan in 2020, doordat een achterstand ten gevolge van de coronacrisis werd ingehaald. In 2022 is duidelijk te zien dat het aantal diagnoses darmkanker weer daalt, zoals ook voor de coronacrisis het geval was. 

Aantal diagnoses huidkanker stijgt

Huidkanker wordt vooral veroorzaakt door blootstelling aan uv-straling. De huidkankerdiagnoses van nu zijn daardoor een gevolg van zongedrag van twintig tot dertig jaar geleden. Door meer vrije tijd en vliegvakanties is er meer uv-blootstelling geweest, terwijl de huid te weinig is beschermd. Door zonnebrandcrème te smeren en de huid te bedekken kan in de toekomst huidkanker deels worden voorkomen. 

In bovenstaande cijfers is het basaalcelcarcinoom van de huid, een zeer veelvoorkomende maar niet levensbedreigende vorm van huidkanker, niet meegenomen, omdat er alleen landelijke cijfers beschikbaar zijn van de meest recente jaren en er vrijwel niemand aan komt te overlijden. In 2022 kregen meer dan 60.000 mensen voor het eerst te maken met deze vorm van huidkanker. Deze plekjes kunnen goed worden verwijderd, maar een deel van de patiënten krijgt daarna weer een nieuwe diagnose en als een plekje op een lastige plaats zit kan de behandeling grote gevolgen hebben voor de kwaliteit van leven.

Bron: Iknl

‘Diagnostiek en behandeling: de toekomst in beeld’.

Na de succesvolle editie van vorig jaar werd woensdag 30 november j.l.j voor de tweede keer het Symposium Prostaatkanker georganiseerd. Het thema van de bijeenkomst was: ‘Diagnostiek en behandeling: de toekomst in beeld’. De ontwikkelingen in de diagnostiek en behandeling van ­prostaatkanker staan gelukkig niet stil. Helaas is niet altijd betrouwbare ­informatie hierover te vinden die ook begrijpelijk is voor patiënten. Daarvoor was dit patiënt symposium opgezet. Hier stonden we volop stil bij nieuwe inzichten in de biologie, diagnostiek en behandeling van prostaatkanker. Verschillende specialisten uit het veld belichtten de ­nieuwste ­inzichten. Uiteraard was er ook volop ruimte voor uw inbreng en ­discussie.

Prompt een snor

Het symposium werd als afsluiting van de actie ‘Prompt een snor‘ gehouden. November is traditiegetrouw de maand waarin artsen, onderzoekers en andere actievoerders hun snor laten staan om geld op te halen voor het onderzoek naar prostaatkanker. Na afloop van het symposium was een speciaal afscheermoment gecreëerd waar een professionele barbier de mannen vakkundig van hun snor verloste.

Wij willen alle sprekers hierbij bedanken voor hun professionele inbreng en enthousiasme! Dankzij jullie is het symposium zeer succesvol geweest. Hieronder treft u van alle sprekers de videoregistratie en de presentatie.


Dr. Michiel Sedelaar

Download hier de presentatie


Dr. Robert Jan Smeenk

Download hier de presentatie


Prof. Dr. James Nagarajah

Download hier de presentatie


José Theunissen en Dr. Inge van Oort

Download hier de presentatie


Dr. Niven Mehra

Download hier de presentatie


Drs. Iris Kloots

Download hier de presentatie


Dr. Peter Slootbeek

Download hier de presentatie


‘Onze aanpak voorkomt jaarlijks een prostaatbiopsie bij 1 miljoen mannen’

24 november 2022

Na 41 jaar neemt radioloog Jelle Barentsz, hoogleraar Functionele beeldvorming, afscheid van het Radboudumc. Hij geldt wereldwijd als specialist op het gebied van prostaatkanker- en lymfeklierkankerdiagnostiek. Mede door zijn werk is er een nieuwe richtlijn vastgesteld voor MRI’s van de prostaat.

Waar ben je, terugblikkend, het meest trots op? 
‘Binnen tien jaar heb ik ervoor gezorgd dat er een wereldwijde standaard richtlijn voor prostaat-MRI werd ingevoerd. Vroeger werd bij de verdenking van prostaatkanker als eerste een biopt genomen. Maar mijn team en ik hebben de prostaat-MRI verbeterd en gestandaardiseerd, zodat je veel beter de agressieve prostaatkankers kunt ontdekken. Onze aanpak bespaart nu bij een groot deel van deze patiëntengroep stress, pijn en kans op complicaties. In Nederland wordt hierdoor bij 20.000 mannen per jaar prostaatbiopsie voorkomen en wereldwijd bij 1 miljoen mannen. Ook voorkomt het jaarlijks nog eens zo’n 125.000 onnodige prostaatoperaties.’

Wat zijn de ontwikkelingen op het gebied van lymfeklierkankerdiagnostiek? 
‘We ontwikkelden nano-MRI. Met een ijzerhoudende contrastvloeistof kun je heel kleine uitzaaiingen in de lymfeklieren aantonen. De in Amerika bedachte techniek werd ondanks miljoeneninvesteringen als mislukt beschouwd, maar we hebben met het Radboudumc alle informatie en rechten opgekocht. De contrastvloeistof wordt waarschijnlijk binnen twee jaar goedgekeurd door de European Medical Association. We brengen uitzaaiingen van minder dan 2 millimeter in beeld: geen andere techniek kan dat. Als je deze kleine uitzaaiingen kunt zien en lokaliseren, kun je ze eerder, gerichter en daarmee beter bestrijden. Ook kunnen we met nano-MRI stukjes “actieve” aderverkalking ontdekken die gaan loslaten, zodat we tijdig met antistollingsmiddelen kunnen beginnen en actieve gebieden van degeneratieve hersenziekten zoals multipele sclerose visualiseren.’

Was het moeilijk om richtlijnen rondom prostaatkankerdiagnostiek aan te passen?
‘Ik heb flink lopen duwen en trekken om mensen wakker te schudden, om duidelijk te maken dat het anders moest. Na verloop van jaren kreeg ik daarvoor wel de credits. Zo ontving ik als eerste niet-uroloog de prestigieuze EAU Innovators in Urology Award. En de afgelopen jaren mocht ik nog meer prijzen en eervolle benoemingen aanvaarden. Mijn publicaties over de prostaat-MRI standaard en nano-MRI staan in de top van meest geciteerde wetenschappelijke artikelen. En radiologie van het Radboudumc is binnen dit vakgebied de onbetwiste nummer 1 van de wereld, terwijl we als umc op de algemene wereldranglijst vierde staan.’ 

Op 24 november is je afscheidssymposium. Wat zijn je plannen daarna?
‘We kunnen de zorg goedkoper maken, want veel zorggelden gaan naar onnodige behandelingen in plaats van naar kosteneffectieve diagnostiek. Daar gaan we het tijdens het symposium over hebben. Na mijn afscheid ga ik door als adviseur. Verder krijg ik meer tijd voor hobby’s zoals fotografie. Ja, ook weer beeldvorming. Ik hoop dat mensen van mijn foto’s genieten. Ik neem het serieus, probeer me ook wel te onderscheiden.’  

Heb je nog een laatste opmerking? 
‘Aan alle mannen wil ik zeggen: ‘Praat niet te laat over je prostaat!’’

Patiënten krijgen na vele jaren onzekerheid de juiste diagnose

Een nieuwe techniek om DNA te analyseren toont aan dat een groep patiënten toch een erfelijke vorm van darmkanker heeft, blijkt uit onderzoek van het Radboudumc. Gangbare DNA-analyse kon dit niet aantonen. Het stellen van de juiste diagnose verbetert de behandeling en controle van patiënten. Verder kunnen hun familieleden gericht getest worden op een verhoogd risico voor deze vorm van kanker.

Met 13.000 nieuw gevallen per jaar is darmkanker één van de meest voorkomende vormen van kanker. Vijf procent van alle darmkankers is erfelijk. Meestal gaat het hierbij om het Lynch syndroom, veroorzaakt door afwijkingen in vier genen in het DNA. Deze afwijkingen worden met gangbare analysetechnieken aangetoond. Onderzoeksleider Richarda de Voer van de afdeling Genetica van het Radboudumc vertelt: ‘Bij een kleine groep patiënten vinden we die DNA-afwijkingen echter niet, terwijl ze jong zijn en familieleden hebben met dezelfde vorm van kanker. Deze patiënten lijken dus wel Lynch syndroom te hebben, maar we konden de diagnose niet stellen. Dit noemen we Lynch-like syndroom.’

Achttien jaar gewacht op diagnose

Het Nijmeegse team gebruikte een nieuwe DNA-analysetechniek bij 32 patiënten met Lynch-like syndroom. Deze techniek analyseert het DNA veel nauwkeuriger. Het is de eerste keer dat dit wordt gebruikt om zeldzame erfelijke kanker op te sporen. ‘We onderzoeken hiermee lange stukken DNA, terwijl we vroeger alleen kleine fragmenten konden meten’, aldus de Voer. ‘Zo brengen we delen van het DNA in kaart die we eerder niet konden bekijken. Met deze techniek vonden we bij zes patiënten nieuwe afwijkingen in twee van de vier genen betrokken bij Lynch syndroom. Sommige patiënten wachtten al achttien jaar op een diagnose, die kunnen we ze nu geven. Ze hebben het Lynch syndroom.’ 

In aanmerking voor specifieke behandeling

Het stellen van de diagnose Lynch syndroom verbetert de zorg voor deze patiënten. Er zijn namelijk specifieke behandelingen die heel effectief zijn bij deze vorm van kanker, zoals immunotherapie. Patiënten met Lynch syndroom hebben ook een verhoogd risico op andere vormen van kanker, vooral baarmoederkanker bij vrouwen. De Voer: ‘Omdat we nu weten wat de patiënt heeft, controleren we ze veel vaker en gerichter.’ Verder kunnen artsen familieleden beter informeren over de risico’s en testen op deze nieuwe DNA-afwijkingen. Zo kunnen ze veel onzekerheid wegnemen en eventuele onnodige controles voorkomen. Of juist vaker controles aanbieden wanneer er wel een verhoogd risico is. De onderzoeker ziet een rooskleurige toekomst voor de nieuwe techniek, die breder toepasbaar is. ‘We gaan hiermee nog veel meer onverklaarde erfelijke kankers opsporen.’ 

Over de publicatie

Dit onderzoek is gepubliceerd in Gastroenterology: Noncoding Aberrations in Mismatch Repair Genes Underlie a Substantial Part of the Missing Heritability in Lynch Syndrome. I.B.A.W. Te Paske, A.R. Mensenkamp, K. Neveling, ERN-GENTURIS Lynch-Like Working Group, N. Hoogerbrugge, M.J.L. Ligtenberg, R.M. de Voer. DOI: 10.1053/j.gastro.2022.08.041.


Door Matthijs Kox, Senior Researcher IC Radboudumc

Zet al je navigatie-skills in en win een origineel ‘Blue Race Jacket’

Op zaterdag 19 november wordt een speciale rally georganiseerd die in het teken staat van onderzoek naar prostaatkanker. In november maken de bevlogen artsen en onderzoekers van het Radboudumc en CWZ in Nijmegen én het Catharina ziekenhuis in Eindhoven zich sterk voor onderzoek naar prostaatkanker. Ieder jaar staat een specifiek onderzoek centraal en dit jaar ligt de focus op het onderzoek ‘DNA als leidraad om snelle terugkeer te voorkomen’.

Hoe werkt het?

Wij ontvangen je graag om 13.00 uur in Nidum te Grave. Om 13.30 uur zal de eerste equipe starten. Vervolgens start iedere minuut een nieuwe equipe om een route te volgen over de mooiste wegen en langs schitterende locaties. Onderweg zijn punten te verdienen door opdrachten uit te voeren en vragen te beantwoorden.

Uitgangspunt is dat je enthousiast aan de start verschijnt met een bijzondere auto. In het kader van duurzaamheid zijn elektrische auto’s ook van harte welkom.

Een equipe bestaat uit 2 personen (bestuurder en navigator). Er wordt gereden met behulp van een app. Een smartphone is dus vereist. Ook deelnemers die geen ervaring hebben met rallyrijden kunnen de juiste route volgen. Zet al je navigatie skills in, pak je punten en win een origineel en exclusief ‘Blue Race Jacket’.

We zullen finishen bij Landgoed Brakkesteyn in Nijmegen. Daar staat een heerlijke winter BBQ op ons te wachten en zal er een veiling zijn met zéér bijzondere en exclusieve veilingitems. Er is mogelijkheid om je netwerk uit te breiden en er is een meet & greet mogelijk met verschillende specialisten op gebied van prostaatkanker.

Mogen we jou ontvangen? 
Je kunt deelnemen door je team aan te melden via onderstaande button. Kosten voor deelname zijn € 350,00 per equipe. 

Wij zien je graag aan de start van deze uitdagende rally op 19 november!

Team Prompt een snor

dr. Niven Mehra en dr. Michiel Sedelaar, Radboudumc Nijmegen
dr. Rik Somford, CWZ Nijmegen
dr. Erik Vrijhof, Catharina Ziekenhuis Eindhoven
drs. Marieke Kokkeler, Karin Derksen – Bens, Annemiek Melchers, Radboud ­Oncologie Fonds Nijmegen

Gerelateerd project
© Copyright 2018 - 2024 Radboud Oncologiefonds - Alle rechten voorbehouden | Webdesign & Realisatie door Twin Digital