Onderzoek door Prosper-onderzoeksteam

Bij bepaalde vormen van kanker kunnen artsen met behulp van DNA-onderzoek inschatten hoe waarschijnlijk het is dat de kanker zich verspreidt naar andere delen van het lichaam. Met deze kennis kunnen zij de behandeling hierop afstemmen. In de pilotstudie ‘DNA als leidraad voor voorspellen van terugkeer van prostaatkanker’ wil het Prosper onderzoeksteam weten of circulerend tumor-DNA als voorspeller kan gelden voor een vroege terugkeer van de ziekte. Prosper is een bijzondere samenwerking tussen het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, Catharina Ziekenhuis en Radboudumc. Door hun expertise te bundelen, kunnen ze patiënten met prostaatkanker effectiever behandelen.

Voorspellen van terugkeer van prostaatkanker

Dr. Niven Mehra

Hoofdonderzoeker dr. Niven Mehra: “Na een succesvolle operatie om prostaatkanker te behandelen, is het helaas vaak zo dat de kanker toch weer terugkomt. Bijna de helft van de patiënten met ernstige prostaatkanker of een hoog risico op herhaling krijgt te maken met terugkeer van de ziekte en dat deze zich verspreidt naar andere delen van het lichaam.”

Het opsporen van minimale hoeveelheden achterblijvende kankercellen na een prostaatoperatie is erg lastig met de huidige beeldvormende technieken. Mehra: “Onlangs is er een zeer gevoelige bloedtest ontwikkeld waarmee specifieke veranderingen in het DNA die verband houden met kanker (zogenaamde mutaties) kunnen worden opgespoord na de operatie. Dit is hoogstwaarschijnlijk een sterke aanwijzing dat er nog kankercellen achtergebleven zijn.”

Achterblijvende tumorcellen detecteren 

In deze pilotstudie wil het onderzoeksteam nu nagaan of het DNA van kankercellen in het bloed kan worden gebruikt om te voorspellen of prostaatkanker na behandeling vroegtijdig terugkomt. Mehra: “Als dit blijkt te werken, kan deze DNA-test in de toekomst mogelijk worden gebruikt om aan te geven wanneer aanvullende behandelingen nodig zijn voor mannen met gelokaliseerde prostaatkanker en een hoog risico op terugkeer van de ziekte.”

Wilt u meer weten of het onderzoek of doneren? Klik dan hier.


“Samen rijden tegen prostaatkanker: 
Doe mee aan de ‘Prompt-een-snor’-rally op 4 november!”

Het Radboud Oncologie Fonds organiseert samen met het Prosper onderzoeksteam een Prompt-een-snor Rally op 4 november a.s. om geld op te halen voor dit onderzoek. Tijdens deze fundraisingsrally is er de mogelijkheid om in contact te komen met de onderzoekers en meer te leren over hun werk.
Deelnemers aan de rally verzamelen bij Metropole in Druten en eindigen op een verrassingslocatie in de buurt van Nijmegen. Mehra: “Door mee te doen aan deze actie draag je niet alleen bij aan baanbrekend onderzoek naar prostaatkanker, maar laat je ook zien dat je betrokken bent bij mannengezondheid. Daarnaast kan ik uit ervaring zeggen dat het een bijzonder gezellige dag is.”

Laat deze Movembermaand niet zomaar voorbijgaan, maar doe mee met je (business)team en draag bij aan de strijd tegen prostaatkanker. Samen kunnen we het verschil maken en ervoor zorgen dat mannen een gezonde toekomst tegemoet gaan!

Aanmelden voor de rally? Meld hier jouw equipe aan >

Het Prosper team met v.l.n.r. dr. Michiel Sedelaar (Radboudumc), dr. Jean-Paul van Basten (CWZ), dr. Eric Vrijhof en drs. Robert Hoekstra (Catharina Ziekenhuis), dr. Rik Somford (CWZ) en drs. Alexander Bellaar Spruyt. Niet op de foto dr. Niven Mehra (Radboudumc).

1-12-2021 | 13:25

Het is 1 december en dat betekent dat Movember erop zit. Afgelopen maand kwam oncoloog dr. Niven Mehra met zijn snor in actie voor onderzoek naar persoonsgerichte behandeling van prostaatkanker. Dat deed hij niet alleen! Samen met het Radboud Oncologie Fonds riep hij mannen én vrouwen op in november een maand lang de snor te laten staan en zich te laten sponsoren. Veel collega’s in het Radboudumc en het CWZ gaven gehoor aan deze oproep, en sloten zich bij de actie ‘Prompt een Snor’ aan. 

 

Solo scheersessie, gezamenlijk doel 

Als sluitstuk zouden alle actievoerders allemaal tegelijkertijd hun snor laten scheren in een Pop-Up-Barber-Shop in het Radboudumc. Vanwege Covid werd dit gezamenlijke evenement gecanceld en werd het een solo-scheersessie in een authentieke barbershop onder toeziend oog van zijn kartonnen collega’s. “De keerzijde van het laten staan van een snor was dat ik het huis niet meer in kwam” zegt Mehra lachend. “Dus ik ben ook wel een beetje blij dat de snor er weer af mag. Hoewel… ik ben er stiekem toch een beetje aan gehecht geraakt.” De collega-actievoerders scheren thuis zelf hun snor en zullen hun voor en na foto’s op social media delen.

 

Een maand per jaar een snor 

Elf maanden per jaar gaat Mehra zonder snor door het leven. Alleen in de maand November laat hij zijn snor staan om samen met collega’s en patiënten aandacht te vragen voor prostaatkanker. “Als je beseft dat het onderzoek een mensenleven zou kunnen redden dan snap je ook onze bevlogenheid!” De oncoloog ziet daarom liever een persoonlijke behandeling op basis van de genetische kenmerken van de tumor van de patiënt. Medicijnen kunnen dan worden aangegrepen die al bewezen succesvol zijn bij andere tumortypes, zoals immunotherapie. Immunotherapie kan in sommige gevallen zelfs leiden tot genezing van uitgezaaid prostaatkanker. Omdat het screenen van het genetisch profiel niet wordt vergoed is geld nodig.

Een beter perspectief voor mannen met prostaatkanker 

In de meeste gevallen is prostaatkanker te genezen of blijkt behandeling niet nodig. Met de actie ‘Prompt een Snor’ wil oncoloog Niven Mehra van het Radboudumc vooral geld ophalen voor de 10 procent van de patiënten met uitgezaaide prostaatkanker die kunnen niet meer genezen. Deze mensen krijgen in eerste instantie hormoontherapie, soms in combinatie met chemotherapie. Mehra: “Als je behoort tot de patiënten met uitgezaaid hormoon-ongevoelig prostaatkanker, dan kan het Prompt-onderzoek worden toegepast. Bij dat onderzoek kijken we naar specifieke eigenschappen van de prostaatkanker. Veel tumoren hebben genetische mutaties (veranderingen, red.) die heel gericht met medicijnen zijn aan te pakken. Dit geeft extra aanknopingspunten voor behandeling, en kan soms behandelingen met chemotherapie voorkomen.” 

 

De snor is eraf, maar wij gaan door! 

“De snor mocht er na deze maand af, maar wij blijven ons inzetten voor dit belangrijke onderzoek. Er is ruim 50.000 euro opgehaald maar er is nog steeds geld nodig om nóg meer mannen met prostaatkanker te kunnen helpen” aldus Marieke Kokkeler, manager van het Radboud Oncologie Fonds. “De site www.prompteensnor.nl blijft in de lucht zodat iedereen die dit onderzoek belangrijk vindt ook kan blijven bijdragen aan onze gezamenlijke idealen. Die van onze artsen, onze patiënten én die van het Radboud Oncologie Fonds.”

 

Met dank aan de barbiers van Four Brothers, Nijmegen

Dr. Christina Hulsbergen-Van de Kaa had € 4.114,- aan donaties ontvangen voor haar onderzoek om overbehandeling bij prostaatkanker te voorkomen. Ze had nog € 31.085,- nodig. Het verlossende telefoontje kwam eind oktober: een stichting wilde de rest van het onderzoek financieren.

‘Het is geweldig dat we nu kunnen starten. Overbehandeling kan namelijk tot veel ellende leiden, denk maar eens aan alle bijwerkingen,’ zegt Hulsbergen-Van de Kaa. ‘Niemand wil een operatie of chemotherapie die achteraf niet nodig was. Maar om te kunnen vaststellen wat de juiste behandeling is, moeten we precies weten met wat voor soort tumor we te maken hebben, zodat we niet te veel, maar ook niet weinig behandelingen bieden.’

Alternatieve markers

Prostaatkanker wordt nu opgespoord met een bloedtest en een biopt: een klein stukje weefsel dat via een holle naald wordt afgenomen en vervolgens onder de microscoop wordt bekeken door een patholoog. ‘Die bekijkt het weefsel en bepaalt aan de hand van de zogenaamde Gleason score de agressiviteit van de tumor. Minder agressieve tumoren en heel agressieve tumoren kunnen we hiermee goed opsporen, maar juist de middencategorie is heel moeilijk te beoordelen. Om het gedrag van de tumor te helpen voorspellen zijn we daarom op zoek gegaan naar alternatieve markers, bijvoorbeeld een gen in het DNA.’

PTEN-gen

‘Nu spelen er meerdere genen een rol bij het ontstaan van prostaatkanker. De meest voorkomende genetische afwijking is verlies van het PTEN-gen. Als dit gen ontbreekt wijst dat op een kwaadaardige, agressieve tumor. Recent is het mogelijk geworden om met kleurstoffen aan te tonen of er wel of geen PTEN in een biopt aanwezig is, maar dat wordt nu nog niet in de praktijk gebruikt.’

Betere diagnose

Hulsbergen-Van de Kaa en haar team willen in dit onderzoek aantonen dat het PTEN-gen een nieuwe marker is om de agressiviteit van de tumor in beeld te brengen. ‘Want dan kan het in de praktijk worden gebruikt om diagnoses te stellen. Zo kan beter bepaald worden welke tumoren geopereerd moeten worden, en welke niet. Of er chemo nodig is, of juist niet. Dit leidt tot minder overbodige behandelingen bij ongevaarlijke tumoren en een sneller ingrijpen bij kwaadaardige tumoren. Dat is winst voor de patiënt. Heel veel winst.’


Dr. Christina Hulsbergen-Van de Kaa

Help mee
Ook u kunt helpen de prognose van kankerpatiënten te verbeteren. Help onderzoekers als Christina Hulsbergen-Van de Kaa en doneer aan onderzoek naar kanker in het Radboudumc.
Help mee

Dr. Paul Span is onderzoeker bij Radiotherapie in het Radboudumc. Hij heeft € 18.000 gekregen om zijn onderzoek uit te voeren. Doel: kijken wat het effect van malariapillen is op de behandeling van borstkanker. Een verhaal dat technisch wordt, inzoomt tot op celniveau, maar vooral gaat over een betere prognose voor een patiënt. ‘Daar doen we het voor.’

De eerste vraag die iedereen stelt – Waarom malariapillen? – is niet zo één, twee, drie te beantwoorden. ‘Dan moet ik eerst iets over de reguliere behandeling van borstkanker vertellen,’zegt Span. ‘We gebruiken radio- en chemotherapie om tumorcellen dood te maken. Omdat sommige tumoren heel snel groeien, bevatten ze vaak zuurstofarme cellen, zogenaamde hypoxische cellen. Die cellen zijn moeilijker met bestraling of chemo op te ruimen. Patiënten met dit soort tumoren hebben een slechtere prognose, omdat er ondanks behandelingen tumorcellen achterblijven. Die cellen kunnen zich weer gaan delen en later bijvoorbeeld uitzaaien.’

Recycleprogramma

Om die hypoxische cellen óók op te ruimen, onderzoekt Span wat er precies binnen die cellen gebeurt. ‘Hypoxische cellen hebben stress, want ze hebben te weinig zuurstof. Op dat moment start zo’n cel het proces van autofagie op: dat is een soort recylceprogramma. Hiermee houdt de cel zich in leven en is tegelijkertijd minder gevoelig voor radio- of chemotherapie. Dat recyleproces willen we stoppen en daar komt de malariapil in het verhaal. Uit voorgaande studies blijkt namelijk dat malariapillen het proces van autofagie beïnvloeden, zodat het recyclen niet meer lukt. Kort gezegd: met behulp van een malariapil kan een tumorcel het gebrek aan zuurstof niet meer overleven en gaat dood. Daarna kunnen we de overblijvende tumorcellen opruimen met bestraling of chemo.

Goede basis

Klinkt als een succesverhaal. ‘Dat is het nog niet. Wereldwijd zijn er studies geweest met zowel positieve als negatieve resultaten waarin malariapillen met behandelingen werden gecombineerd. Niemand weet dus zeker wat precies gewerkt heeft en wat het effect was. Ons onderzoek bekijkt echt alleen het effect van de malariapil, zodat we straks een goede basis hebben om te weten of het combineren van behandelingen echt zin heeft en welke dosis wat doet.’

Uitzoomen naar de patiënt

Span is heel helder in zijn motivatie om deze behandeling tot de bodem te onderzoeken. ‘Als bioloog ben ik voortdurend aan het inzoomen: op cel niveau, en vaak nog verder, tot de eiwitten die processen regelen, en ons DNA. Maar ik probeer ook weer uit te zoomen: naar de patiënt. Want daar doen we het voor. Als malariapillen werken, dan zou dat betekenen dat we een goedkoop medicijn in handen hebben dat de behandeling van borstkanker effectiever maakt. Een medicijn waar geen jaren van onderzoek en ontwikkelen overheen gaan. En grootste bonuspunt: met nauwelijks bijwerkingen. Want de bijwerkingen van reguliere behandelingen zijn al heftig genoeg.’

Paul-Span-520x320
Dr. Paul Span

Meer onderzoek zorgt voor minder kanker, meer genezing en betere kwaliteit van leven voor overlevers. Helpt u mee meer onderzoek mogelijk maken?

Help mee

 

 

© Copyright 2018 - 2024 Radboud Oncologiefonds - Alle rechten voorbehouden | Webdesign & Realisatie door Twin Digital