‘Onze aanpak voorkomt jaarlijks een prostaatbiopsie bij 1 miljoen mannen’

24 november 2022

Na 41 jaar neemt radioloog Jelle Barentsz, hoogleraar Functionele beeldvorming, afscheid van het Radboudumc. Hij geldt wereldwijd als specialist op het gebied van prostaatkanker- en lymfeklierkankerdiagnostiek. Mede door zijn werk is er een nieuwe richtlijn vastgesteld voor MRI’s van de prostaat.

Waar ben je, terugblikkend, het meest trots op? 
‘Binnen tien jaar heb ik ervoor gezorgd dat er een wereldwijde standaard richtlijn voor prostaat-MRI werd ingevoerd. Vroeger werd bij de verdenking van prostaatkanker als eerste een biopt genomen. Maar mijn team en ik hebben de prostaat-MRI verbeterd en gestandaardiseerd, zodat je veel beter de agressieve prostaatkankers kunt ontdekken. Onze aanpak bespaart nu bij een groot deel van deze patiëntengroep stress, pijn en kans op complicaties. In Nederland wordt hierdoor bij 20.000 mannen per jaar prostaatbiopsie voorkomen en wereldwijd bij 1 miljoen mannen. Ook voorkomt het jaarlijks nog eens zo’n 125.000 onnodige prostaatoperaties.’

Wat zijn de ontwikkelingen op het gebied van lymfeklierkankerdiagnostiek? 
‘We ontwikkelden nano-MRI. Met een ijzerhoudende contrastvloeistof kun je heel kleine uitzaaiingen in de lymfeklieren aantonen. De in Amerika bedachte techniek werd ondanks miljoeneninvesteringen als mislukt beschouwd, maar we hebben met het Radboudumc alle informatie en rechten opgekocht. De contrastvloeistof wordt waarschijnlijk binnen twee jaar goedgekeurd door de European Medical Association. We brengen uitzaaiingen van minder dan 2 millimeter in beeld: geen andere techniek kan dat. Als je deze kleine uitzaaiingen kunt zien en lokaliseren, kun je ze eerder, gerichter en daarmee beter bestrijden. Ook kunnen we met nano-MRI stukjes “actieve” aderverkalking ontdekken die gaan loslaten, zodat we tijdig met antistollingsmiddelen kunnen beginnen en actieve gebieden van degeneratieve hersenziekten zoals multipele sclerose visualiseren.’

Was het moeilijk om richtlijnen rondom prostaatkankerdiagnostiek aan te passen?
‘Ik heb flink lopen duwen en trekken om mensen wakker te schudden, om duidelijk te maken dat het anders moest. Na verloop van jaren kreeg ik daarvoor wel de credits. Zo ontving ik als eerste niet-uroloog de prestigieuze EAU Innovators in Urology Award. En de afgelopen jaren mocht ik nog meer prijzen en eervolle benoemingen aanvaarden. Mijn publicaties over de prostaat-MRI standaard en nano-MRI staan in de top van meest geciteerde wetenschappelijke artikelen. En radiologie van het Radboudumc is binnen dit vakgebied de onbetwiste nummer 1 van de wereld, terwijl we als umc op de algemene wereldranglijst vierde staan.’ 

Op 24 november is je afscheidssymposium. Wat zijn je plannen daarna?
‘We kunnen de zorg goedkoper maken, want veel zorggelden gaan naar onnodige behandelingen in plaats van naar kosteneffectieve diagnostiek. Daar gaan we het tijdens het symposium over hebben. Na mijn afscheid ga ik door als adviseur. Verder krijg ik meer tijd voor hobby’s zoals fotografie. Ja, ook weer beeldvorming. Ik hoop dat mensen van mijn foto’s genieten. Ik neem het serieus, probeer me ook wel te onderscheiden.’  

Heb je nog een laatste opmerking? 
‘Aan alle mannen wil ik zeggen: ‘Praat niet te laat over je prostaat!’’