Uitstrijkjes ter controle op baarmoederhalskanker zijn bij de meeste vrouwen wel bekend, maar minder bekend zijn de opsporingsmethoden voor eierstokkanker en baarmoederkanker. “Vrouwen zijn gebaat bij een eenvoudige, minder pijnlijke manier om zo vroeg mogelijk tumoren op te sporen,” vertelt Casper Reijnen, een van de onderzoekers uit het onderzoeksteam van Leon Massuger dat onderzoek doet naar gynaecologische kankers.
Late diagnose eierstokkanker
Eierstok- en baarmoederkanker zijn de meest vóórkomende vormen van gynaecologische kanker in Nederland. Veel vrouwen sterven aan eierstokkanker, omdat de diagnose vaak pas gesteld wordt als de ziekte in een vergevorderd stadium verkeert waardoor de behandelmogelijkheden beperkt zijn. De prognose van baarmoederkanker is weliswaar beter, maar door de vergrijzing en toename van overgewicht stijgt deze kankersoort gestaag en leidt daardoor tot een aanzienlijk sterftepercentage. Omdat er geen betrouwbare methode is om eierstokkanker zonder operatie vast te stellen, is er ook nog geen manier gevonden om vrouwen met een verhoogd risico te screenen.
DNA-schade opsporen
Het bevolkingsonderzoek voor baarmoederhalskanker laat zien dat door het maken van uitstrijkjes voorstadia van baarmoederhalskanker tijdig worden herkend en kunnen worden behandeld. Door deze screening is het aantal sterfgevallen fors teruggebracht. Recent is in een klein onderzoek aangetoond dat de bij kanker horende DNA-schade van baarmoeder- of eierstokkankercellen is op te sporen met behulp van deze uitstrijkjes. In het Radboudumc worden nieuwe, gevoeligere technieken gebruikt om deze DNA-schade te vinden, waarvoor slechts weinig DNA-materiaal nodig is. “Met deze studie willen we laten zien dat we op een betrouwbare manier eierstok- en baarmoederkanker kunnen opsporen in uitstrijkjes, ondanks dat we de cellen niet onder de microscoop zien,” aldus onderzoeker Casper Reijnen. “Wij hopen dat deze methode betrouwbaarder en minder pijnlijk is dan het afnemen van een baarmoederslijmvlies biopt dat momenteel de huidige standaard is.”
Schaamlipkanker, waar zijn de grenzen?
Ook het behandelen van andere gynaecologische kankersoorten is ingrijpend voor vrouwen: “Bij de behandeling van schaamlipkanker (vulva carcinoom) heb je bij de operatie te maken met gezond weefsel rondom de tumor dat je mee verwijdert: je verandert de hele anatomie door grote marges gezond weefsel mee te verwijderen, een zogenaamd ruim sneevlak. Dit wordt gedaan om de kans op terugkeer van de kanker zo klein mogelijk te maken. We willen nu een kleinere marge van het sneevlak hanteren zodat essentiële structuren zoals anus, clitoris en plasbuis vaker kunnen worden behouden. Vroeger waren patiënten slechter af: een groter deel van het gezonde weefsel werd weggesneden. Dat leidde regelmatig tot invaliditeit. De impact op de psychische, seksuele kwaliteit van leven van vrouwen is daarom ook enorm, ” legt dr. Joanne de Hullu, gynaecologisch oncoloog, uit. Zij is betrokken bij het onderzoek naar gynaecologische tumoren. In Nederland worden 400 vrouwen per jaar geconfronteerd met schaamlipkanker.
